Door de toegenomen complexiteit bij gemeenten is het lastig om in control te blijven. Hoe stuur je de processen en mensen goed aan en hoe maak je het beter? We vroegen het in een interview aan Willem Duvalois van Hot ITem.
Wat zie jij als de 3 belangrijkste ontwikkelingen bij gemeenten?
In de Gemeente Agenda 2020 zijn drie grote thema’s benoemd:
1. Werken als één efficiënte overheid
2. Massaal digitaal, maatwerk lokaal
3. Open en transparant in de participatiesamenleving
Hot ITem bespeurt een toenemende wil en noodzaak om slimmer te werken met nieuwe (informatie)technologie en daarmee energie, grondstoffen, tijd of kosten te besparen en de duurzaamheid te vergroten. Hiervoor is niet alleen techniek nodig maar ook een cultuur waarin men continu blijft leren en bijsturen op outcome in plaats van output.
Persoonlijke invulling van wonen, welzijn, onderwijs en zorg
Nederland vergrijst, ontgroent, individualiseert en wordt cultureel meer divers. Ieder mens is uniek en er is dan ook een beweging zichtbaar van afhankelijkheid van een standaard aanbod van voorzieningen naar een persoonlijke invulling van wonen, welzijn, onderwijs en zorg. Deze persoonlijke invulling vraagt om flexibilisering van het aanbod, andere vormen van interactie met burgers en een ander competentieprofiel van ambtenaren. Dit kan alleen als er meer gemeenschappelijkheid en collectiviteit in de informatievoorziening wordt gerealiseerd, waardoor ruimte ontstaat voor betere taakuitvoering door gemeenten en betere (maatwerk) dienstverlening aan inwoners en ondernemers.
Minder overheid, meer burger
De rol van de overheid verandert, er komt minder overheid, meer burger. De relatie tussen de burger en de overheid verandert hiermee ook. Burgers nemen steeds meer initiatief. De beweging die de gemeente dient in te zetten is van ‘zorgen voor’ naar ‘zorgen dat.’ Niet meer alles regelen, maar de burger de middelen bieden om het zelf te doen. Daarbij neemt de overheid steeds meer een faciliterende en sturende positie in. Daarnaast is de burger een digitale burger geworden, die digitale en persoonlijke dienstverlening vanzelfsprekend vindt. Door een toename in internetgebruik en social media wordt steeds meer informatie transparant en worden burgers steeds mondiger. Dit leidt er toe dat politiek steeds interactiever wordt en er meer controle op besluitvorming plaatsvindt.
Een veilige, betrouwbare en ‘duurzame’ digitale infrastructuur
Mede door de decentralisaties, krijgen meerdere (zorg)partijen toegang tot digitale persoonlijke gegevens van burgers. De uitwisseling van persoonlijk dataverkeer neemt toe, waardoor het borgen van de veiligheid en privacy steeds belangrijker wordt. Ook krijgt de overheid op deze manier steeds meer data tot zijn beschikking. Big Data analyses kunnen nieuwe inzichten in patronen van groepen burgers geven. Kortom: de digitale infrastructuur moet veilig, betrouwbaar en ‘digitaal duurzaam’ zijn.
Leren, integreren en verbinden is het devies: leren gebruikmaken van de kracht van technologie in combinatie met de kracht van samenwerking.
De toename van gestructureerde en ongestructureerde data maakt de gemeentelijke wereld complexer.
Hoe kun je hierin overeind blijven en het overzicht behouden?
De laatste jaren is er veel nieuwe technologie beschikbaar gekomen door de big data-hype en de Cloud-beweging. Gemeenten staan voor de uitdaging een complex en hybride datalandschap in te richten, maar ook te beheren. Dit geeft veel uitdagingen op het gebied van extra competenties en kosten in een markt waar personeel schaars is.
Werken onder architectuur
Overeind blijven en het overzicht behouden kan alleen als er wordt ‘gewerkt onder architectuur’. Dit wil zeggen dat bestuur en management vanuit een datavisie de (ICT-)ontwikkelingen in samenhang aansturen. Ontwikkelen, bouwen, aanschaffen en implementeren onder architectuur, zorgt ervoor dat oplossingen onderling goed samenwerken. Hiermee kan men ook afgewogen bepalen of bepaalde (schaarse) expertise beter kan worden ingehuurd of ingekocht.
Grenzen en mogelijkheden privacy
Daarnaast is iedereen in het landschap van datagedreven organisaties op zoek naar de grenzen en mogelijkheden met betrekking tot privacy: Wat wil ik wel, wat wil ik niet? Wat mag wel, wat mag niet?
Wat er mág, wordt bepaald door de juridische dimensie. En wat men wíl, is de maatschappelijke dimensie. Let op: de legitimiteit van de overheid is grotendeels gestoeld op het vertrouwen van de burger. Dat maakt het voor de (lokale) overheid des te belangrijker om goede strategische keuzes te maken ten aanzien van het gebruik van data.
De crux van big data is niet de onvoorstelbare hoeveelheid data, maar juist het slim combineren van verschillende sets van verschillende soorten data. Met of zonder duidelijke structuur, om daar met (semi)automatische analyses waardevolle informatie uit te halen. Een integrale datamanagement- en datagovernance-aanpak is daarbij onontbeerlijk.