De digitale transformatie is in volle gang en we zijn inmiddels in een volgende fase beland op weg naar de digitale gemeente. Sommige van onze taken zullen we overdragen aan machines en andere taken komen erbij. De mensen, middelen, processen, organisatie en inwoners veranderen. Wat betekenen al die veranderingen voor ons?
Werkzaamheden in de digitale gemeente
We vroegen GemeentenNL-lid Rob van ’t Zand, partner digitalisering van BMC, hoe de werkzaamheden er binnen de toekomstige digitale gemeente uit zouden kunnen zien.
Wat versta je onder een digitale gemeente, hoe ziet die eruit?
Van ’t Zand: “Een digitale gemeente is niet digitaal, maar doet digitaal. Het gaat dan niet alleen om specifieke expertise, tooling, procesmatig werken, innovatiekracht en gegevenskwaliteit maar zeker ook om het vermogen van medewerkers en management om data en technologie te gebruiken in hun werkzaamheden. Of het nu gaat om het sturen in het operationele proces, het maken van beleidskeuzes of het nemen van beslissingen op basis van data-ondersteunde verkenningen, iedereen is vertrouwd met het gebruik van data en technologie in zijn of haar dagelijks werk.”
Hoe zien de werkzaamheden eruit binnen de digitale gemeente?
Rob: “Routinematige activiteiten zijn gestandaardiseerd en daardoor goed te automatiseren. Hierdoor wordt ook de gegevenskwaliteit verbeterd en kunnen gegevens beter worden hergebruikt voor sturing, analyses en beleidsonderzoek. Daarnaast is een digitale gemeente in staat om snel nieuwe technologische ontwikkelingen te beoordelen op ‘waarde’ en om te zetten in praktische toepassingen. Dit vraagt om combinatie van een nieuwsgierige cultuur, werkmethoden om ontwikkelingen snel te beproeven, toepassing van beginselen rond informatieveiligheid en de noodzakelijke kennis en tooling om concrete pilots te doen.”
Wat doet een ambtenaar en over welke kennis en vaardigheden moet deze beschikken om goed te kunnen werken?
Rob: “Een ambtenaar in een digitale gemeente is in staat om vanuit de opgave de vertaling te maken naar een informatiebehoefte die vertaald kan worden in een databehoefte. Dit gaat in eerste instantie dus niet om ‘digitale vaardigheden, maar om onderzoeks- en adviesvaardigheden. Als je in staat bent om onderbouwd aan te geven wat je nodig hebt, kan je in samenspel met data-medewerkers nieuwe inzichten creëren die je in staat stellen om met andere disciplines meervoudig te kijken naar complexe opgaven.”
Wat gaat er nog veranderen voor ambtenaren?
Rob: “We staan nog maar aan het begin! Het werken met data is niet iets wat erbij komt. Het vraagt een andere benadering bij het aanpakken van opgaven. Data en technologie komen niet in de plaats van de ambtenaar, maar ondersteunen bij duiding (en daarmee ‘het goede gesprek’) tussen verschillende disciplines.”
“Maar het gebruik van data en technologie is niet vrijblijvend. In andere sectoren, zoals de zorg, is de mate waarin data-inzichten ‘bepalen’ wat er moet gebeuren al veel groter. Hoewel de overheid bij uitstek transparant moet zijn over het handelen, zullen ook hier de ontwikkelingen vragen om een permanente goede balans tussen ‘wat kan’ en ‘wat gewenst is’. Aan ‘de ambtenaar’ de taak om deze balans voor zichzelf en ‘de overheid’ in evenwicht te houden.”
Hoe ziet de toekomst van ambtenaren eruit binnen de digitale gemeente?
Rob: “Een ‘slimme’ samenleving vraagt om een ‘slimme’ overheid. Opgaven rond Energietransitie, Arbeidsmarkt of het Sociaal Domein vragen een aanpak waarin meervoudig gekeken wordt. Waar op basis van scenario’s het beste advies wordt ontwikkeld. Door het gebruik van data en technologie wordt het mogelijk om veel beter samen te werken met andere disciplines aan maatschappelijke opgaven. Het ‘vak’ wordt daardoor interessanter en meer impactvol.”
Het boek ontvangen
Dit interview en meer artikelen verschijnen in het e-book De Digitale Gemeente dat we met alle leden van GemeentenNL schrijven. Daarin maken we de verbinding tussen organisatieveranderingen in de digitale gemeente en de wensen van inwoners. Klikt het nog voldoende?
GemeentenNL-leden ontvangen het boek automatisch. Ook ontvangen zij altijd direct bericht zodra een nieuw e-book, onderzoek, document, verslag of paper is toegevoegd aan de kennisbank die zij als lid gratis kunnen raadplegen.