Tariefsverhogingen van jeugdhulpaanbieders, meer nagekomen declaraties, omzetgaranties tijdens corona en een stijgende hulpvraag onder jongeren door corona. Dat zijn de oorzaken van de oplopende tekorten van de gemeente Zwolle op de jeugdzorg. Inmiddels komt de gemeente zo’n drie miljoen tekort en zij is niet de enige die forse tekorten meldt.
Extra geld
Wethouder Michiel van Willigen (Jeugd en Onderwijs) is onaangenaam verrast door het tekort: “Ik ben erg ontevreden met deze financiële resultaten. De jeugdhulp was tot medio 2020 financieel op orde. De jongeren zijn in beeld en het aantal jongeren in jeugdzorg is niet toegenomen. Maar de totale omvang van het tekort, plus enkele andere oorzaken, worden nu pas duidelijk. Daarom is het zaak om zo snel mogelijk in beeld te krijgen welke kosten eenmalig zijn en welke niet; welke hervormingen werken en wat nog mogelijk is. Daarnaast is belangrijk wat de uitkomst wordt van gesprekken met het Rijk over extra geld voor jeugdzorg.”
Landelijke tekorten
Landelijk zijn besparingsmogelijkheden jarenlang te hoog ingeschat, zo blijkt uit een analyse die adviesbureau Andersson Elffers Felix (AEF) in december 2020 maakte voor het Rijk en de VNG. Het volgende kabinet zal daardoor een oplossing moeten vinden voor een structureel tekort van 1,4 miljard euro. Dat Zwolle hierbij gunstig afsteekt, komt onder meer omdat veel dure zorg is bespaard door jeugd- en gezinswerkers bij huisartsen en op scholen. Maar de grote slag: 3,4 mln besparen door ambulantisering, wordt ook in Zwolle niet langer haalbaar geacht. Ambulantisering houdt in dat jongeren zo veel mogelijk kunnen deelnemen en wonen in de samenleving, door minder en kortere opnamen en verbetering van ambulante jeugdzorg.
Uitstroom stagneert
Het AEF-rapport Stelsel in Groei laat weinig heel van de beleidstheorie waarmee de nieuwe Jeugdwet in 2015 is ingevoerd. Méér aandacht voor preventie en vroegsignalering, zou tot grote besparingen kunnen leiden op duurdere zorg binnen de Jeugdwet. Daarvan is weinig terecht gekomen, zo stelt AEF: preventie heeft vooral geleid tot een nieuwe standaard voor opvoeden en opgroeien. Dat kan de kwaliteit van opgroeien hebben verbeterd, maar tegelijkertijd is de uitstroom uit zwaardere zorg gestagneerd. Per saldo werd overal in Nederland veel méér geld uitgegeven. Landelijk zou het tekort van 1,4 mld met inkomensafhankelijke zorgbijdragen kunnen worden teruggedrongen. Maar dat effect kan jaren op zich laten wachten. Gemeenten kunnen in de tussentijd niet veel doen, zo stelt AEF.