Het college van burgemeester en wethouders van de Gelderse gemeente Aalten heeft het ‘Transformatieplan sociaal domein’ vastgesteld. Wat is dat, wat is er nieuw aan en wat kunnen wij hiervan leren? Het transformatieplan bevat maatregelen waarmee een andere manier van denken wordt gestimuleerd, zowel bij medewerkers van de gemeente als bij inwoners. Het plan biedt daarmee ook handvatten om de steeds grotere kloof tussen uitgaven en inkomsten voor zorg aan inwoners te verkleinen.
Omdenken om tij te keren
Wethouders Joop Wikkerink (maatschappelijke ondersteuning en werk & inkomen) en Hans te Lindert (jeugdzorg) realiseren zich dat omdenken tijd vraagt en dat het geen eenvoudige opgave is om meer grip te krijgen op zorgkosten. Zij zeggen: “De vraag naar zorg en ondersteuning is toegenomen én duurder geworden. Bijsturen kunnen we maar beperkt en vraagt om een lange adem. Maar als we nu niet ingrijpen, loopt de zorg voor alle inwoners gevaar. En dat is wel het laatste wat we willen. Het transformatieplan brengt in beeld aan welke knoppen we kunnen draaien om het tij te keren. Duidelijk is dat we het als gemeente niet alleen op kunnen lossen. We hebben iedereen, alle inwoners, nodig om mee te denken, mee te doen en bij te dragen aan oplossingen.”
Inwoners nodig
In 2019 werd het abonnementstarief ingevoerd. Iedereen die hulp of ondersteuning vanuit de WMO van de gemeente krijgt betaalt daar een vaste eigen bijdrage voor. Ook inwoners met een hoger inkomen. Hierdoor hebben veel mensen die voorheen zelf hun ondersteuning regelden en betaalden zich alsnog bij de gemeente gemeld. Het is slechts een van de vele veranderingen waardoor de uitgaven voor zorg fors zijn gestegen.
Joop Wikkerink hierover: “Inmiddels geven we jaarlijks 16 miljoen euro uit aan zorg voor onze inwoners. Van de overheid krijgen we 13 miljoen. Iedereen kan bedenken dat we dat niet lang volhouden. Natuurlijk melden we ons net als andere gemeenten bij de overheid. Maar we hebben ook onze inwoners nodig om anders om te gaan met zorg en zo uiteindelijk de uitgaven naar beneden te brengen.”
Hokjesdenken voorbij
Een belangrijke stap voor veranderingen is eind 2019 gezet. Met de vaststelling van een nieuwe verordening voor het gehele sociale domein is het denken in hokjes en regeltjes losgelaten. Wethouder Joop Wikkerink: “Onze consulenten kijken eerst en vooral wat precies het probleem is, waarmee een inwoner geholpen zou zijn. Kan iemand in de familie helpen? Of wordt er in de buurt iets georganiseerd? En als dat het probleem niet voldoende oplost, hoe kunnen we als gemeente ondersteunen? De persoonlijke behoefte is steeds leidend. Wat voor de één een prima oplossing is kan voor een ander helemaal niet werken.”
In het transformatieplan is nadrukkelijk niet gekozen om dure vormen van zorg en ondersteuning te schrappen. Joop Wikkerink: “De nieuwe verordening geeft handvatten om op individueel niveau te doen wat nodig is, niet meer en niet minder. Met een scherpere analyse van de situatie van een inwoner, kunnen we ook scherpere keuzes maken in de manier waarop we ondersteunen. Dat geldt zowel voor inwoners die zich vanaf nu bij het zorgloket melden, als voor inwoners die al langere tijd zorg of ondersteuning van de gemeente krijgen. Ook met hen gaan onze consulenten opnieuw het gesprek aan.”
Speerpunt is preventie
Preventie, oftewel voorkómen dat mensen zich uiteindelijk met een hulpvraag bij de gemeente melden waarvoor een dure individuele oplossing nodig is, is een belangrijk speerpunt uit het transformatieplan. Bijvoorbeeld bij de jeugd. Wethouder Hans te Lindert: “Ieder kind, iedere jongere moet gezond en veilig kunnen opgroeien, daar tornen we niet aan. Maar is het dan nodig om bij iedere opvoedvraag een zorgtraject in te zetten? Daar zit toch ook een stuk eigen verantwoordelijkheid in van ouders en opvoeders. Daar gaan we mensen meer op wijzen.”
Samen met buurgemeenten biedt de gemeente via het Preventie Platform Jeugd een uitgebreid pakket aan algemene ondersteuning en activiteiten aan. Hans te Lindert: “Daarmee sluiten we aan op vragen die we vaker voorbij zien komen. Door daar vervolgens groepstrainingen of online aanbod voor te ontwikkelen kunnen we mensen in een vroeg stadium en laagdrempelig ondersteunen. Aan ons de opdracht om dergelijke preventieve en algemene voorzieningen, waar dus iedereen gebruik van mag maken, beter onder de aandacht te brengen.“
Meer weten over de aanpak van kwetsbare doelgroepen? Tijdens het event De Kracht van Kwetsbaarheid delen collega’s uit andere gemeenten hun ervaringen en praktijkcases.