In de aanloop naar het event Samen Slim in het Sociaal Domein, dat op 11 april 2019 plaatsvindt, vroegen wij de sprekers naar hun visie op de belangrijkste ontwikkelingen in het Sociaal Domein. Hans Spigt van Jeugdzorg Nederland vertelt hoe je als gemeente het beste kunt inspelen op de ontwikkelingen en hoe je de grote tekorten op de begroting van de Jeugdzorg terug kunt dringen. Ook geeft hij concrete tips over hoe je de jeugdhulp als gemeente efficiënter en effectiever kunt organiseren.
Een eind aan de wildgroei van aanbieders in de sectoren
Wat zijn vanuit jouw optiek de belangrijkste ontwikkelingen binnen de Jeugdzorg in de
komende jaren?
“Er zal steeds meer onderscheid gemaakt gaan worden tussen verschillende groepen kinderen en het niveau aan zorg en ondersteuning dat nodig is (ambulant, zorg met verblijf, begeleiding of behandeling). Dus zullen er ook verschillen ontstaan in de bekostigingsarrangementen. Voor een deel van de gespecialiseerde zorg gelden aanbestedingsafspraken dan niet meer. De komende jaren ontstaan er aan de zijde van de aanbieders grotere organisaties, die daardoor in staat zijn de risico’s van onzekere bekostiging te dragen. Er komt een eind aan de wildgroei van aanbieders in de sector en gemeenten zullen gedwongen worden tot grotere samenwerking. Wat betreft de meer gespecialiseerde zorg is dan een bovenregionaal (structureel) financieringsarrangement nodig om continuïteit van zorg en hulp te garanderen. In de komende jaren stuurt men daarom meer op behoud en ontwikkeling van vakmanschap en professionaliteit. Het beeld dat de jeugdzorg altijd in staat is om problemen van en met kinderen die voortkomen uit bredere samenlevingsvraagstukken op te lossen, dient te worden bijgesteld.”
Gemeenten moeten ontschotten
Hoe kun of wil je op deze ontwikkelingen inspelen vanuit jouw organisatie?
“Door de brancheorganisaties zal gestuurd worden op meer samenwerking en partnerschap om de kwaliteit van de hulpverlening te kunnen blijven garanderen. En we zullen de gemeenten scherp houden op wat nodig is. Er zal door gemeenten een tarief betaald moeten worden dat past bij zwaarte, opleiding en verantwoordelijkheid van medewerkers. Dit is nodig om het beroep van jeugdhulpverlener, nu en in de toekomst, aantrekkelijk te houden. We gaan toewerken naar andere vormen van zorg en hulpverlening, passend bij de vraag. Dat betekent ook dat gemeenten echt moeten ontschotten. Dat wil zeggen integraler kijken naar budgetten, maar ook naar aanpak van onderwijs, kinderopvang en zorg. Wij als Jeugdzorg Nederland gaan onze leden ondersteunen met een goede CAO en we kunnen waar nodig, mogelijk en nuttig onze inbreng leveren om onze professionals te ondersteunen bij hun soms moeilijke en ingewikkelde werk.”
“Het ‘1000 bloemen laten bloeien’-effect lijkt misschien wel een mooi veld op te leveren, maar veroorzaakt ook wildgroei, ongelimiteerde toeloop en onnodige kosten.“
Wat is er volgens jou voor nodig om de tekorten op de begroting van de Jeugdzorg, waar veel gemeenten mee kampen, terug te dringen?
“Ten eerste moet men stoppen met de ongebreidelde toegang van hulpaanbieders in de
aanbestedings- en inkoopprocedures bij gemeenten. Het ‘1000 bloemen laten bloeien’-effect lijkt misschien wel een mooi veld op te leveren, maar veroorzaakt ook wildgroei, ongelimiteerde toeloop en onnodige kosten. Gemeenten mogen daarop wel wat kritischer zijn. Bovendien zouden ze eerst een beter beeld moeten krijgen van wat er in hun gemeenten speelt, alvorens hun inkoopstrategie te bepalen; ‘Wat hebben we nodig en welke kwaliteit is vereist? Wat is een gepaste sturingsfilosofie? Hoe gaan we in gesprek met
deskundigen/aanbieders?’ Ten tweede zal de bezuiniging van 2015/2016 moeten worden
teruggedraaid onder de voorwaarde dat gemeenten deze middelen dan ook in de uitvoering investeren. Ten derde zal stevig ingegrepen moeten worden in het versimpelen van de administratieve procedures. Denk aan standaarden voor inkoop, facturering en verantwoording. Die moeten we verder verbeteren en gemeenten moeten die consequenter, en zonder toevoeging van eigen regels, gebruiken.”
Flexibiliteit & wendbaarheid een open deur?
Tegenwoordig wordt er van gemeenten verwacht dat ze flexibel en wendbaar zijn, omdat de samenleving ook steeds complexer wordt. Hoe kijk jij daar tegenaan?
“Dit lijkt een open deur, maar is het niet. Het is vooral zaak dat gemeenten de uitvoerders en hun burgers stimuleren om zelf actie te ondernemen. De gemeente hoeft het niet allemaal zelf te doen, maar moet een omgeving creëren waarin ontwikkelingen, veranderingen en vernieuwingen tot stand kunnen komen. Dit vraagt visie en geen controle. Dit vraagt vertrouwen en geen wantrouwen. Stel het belang van je burgers centraal en beoordeel wie dan hulp en ondersteuning nodig heeft. En maak de ruimte voor zelfontplooiing groot.”
Tips aan gemeenten
Wat is jouw belangrijkste tip voor gemeenten, waarmee ze de jeugdhulp efficiënter en effectiever kunnen organiseren?
“Spreek met aanbieders, jongeren en ouders af wat nodig is en geef ruimte en vrijheid aan professionals om hun werk te doen. Geef ze ook de ruimte om budgetten in te zetten en
maak gebruik van informele netwerken om het werk te organiseren. Zorg voor een vangnet
voor hen die het netwerk niet hebben, kwetsbaar zijn en moeite hebben om mee te komen.
Regel een basisstructuur van eenvoudige jeugdhulp rond en in school, in de kinderopvang, bij de sportclub of de dansschool. En investeer in de ‘one-step-shop’ (het antwoord op de
eenvoudige vraag). Organiseer gespecialiseerde hulp op basis van continuïteit,
beschikbaarheid en doeltreffendheid. Echt, je mag wat van professionals vragen en
verwachten, en stel de goede vraag aan de juiste partij.”
Samen Slim in het Sociaal Domein
Tijdens het event ‘Samen slim in het Sociaal Domein’ op donderdag 11 april 2019 leer je hoe je de prestaties van jouw gemeente op het gebied van Jeugdzorg kunt helpen verbeteren. Je vergroot je kennis van nieuwe oplossingen en ontdekt hoe je met flexibiliteit, nieuwe vormen van samenwerking en digitalisering de Jeugdzorg efficiënter organiseert.